Trong các ngày vừa qua, thông tin về việc nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) dùng kỹ thuật CRISPR/Cas9 để tách những gene không mong muốn từ phôi người, tạo ra các con người biến đổi gene đầu tiên đã làm chấn động giới khoa học toàn cầu. Việc chỉnh sửa gene người có thể gây ra những ảnh hưởng mà chúng ta không lường trước được.
Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê phát biểu trong một video ông đăng tải trên YouTube hôm 25/11 rằng ông đã dùng cách CRISPR/Cas9 – một công cụ chỉnh sửa gene đã phương pháp mạng hóa lĩnh vực di truyền học trong thập kỷ qua – để xóa một gene tại phôi người (gene CCR5) giúp em bé sinh ra có thể miễn nhiễm với HIV. Ông nói trong đoạn video rằng cặp song sinh được chỉnh sửa gene đã ra đời “khỏe mạnh như bất kỳ đứa trẻ nào khác” và được đặt tên là Lulu và Nana.
Tuy nhiên, tuyên bố của ông Khuê về thí nghiệm của mình vẫn chưa được kiểm chứng. Bên cạnh đó, nhóm bệnh viện mà ông Khuê được cấp phép thí nghiệm cũng phủ nhận sự liên quan của mình.
Cộng đồng khoa học phản ứng với lời công bố này của ông Khuê bằng sự phẫn nộ và lo ngại. Thật vậy, tình trạng không tính đến khía cạnh đạo đức của việc can thiệp vào gene người, thì việc tạo ra những thay đổi đối với gene người có thể dẫn đến những nguy cơ về sức khỏe không lường trước được.
Những gene không tồn ở riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với những gene khác, tạo ra sự hệ quả đến những bộ phận bên trong cơ thể.
“Đúng là sự chỉnh sửa mà ông Hạ Kiến Khuê đã tạo ra cho phôi thai sẽ ngăn ngừa nhiễm HIV. Nhưng, câu hỏi là gene CCR5 bị xóa số đông chức năng khác chứ không chỉ là cánh cửa cho HIV xâm nhập”, Mazhar Adli, một nhà di truyền học thuộc Đại học Y khoa Virginia cho hiểu.
Gene CCR5 cũng đóng vai trò trong việc ngăn ngừa virus Tây sông Nile, vì vậy, tách nó ra khỏi bộ gene có khả năng làm một người dễ bị bệnh hơn. Đó là ý kiến của ông Feng Zhang, nhà khoa học làm việc cho Viện Broad. Ông Zang là một trong những nhà khoa học tiên phong trong việc sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR.
Hơn nữa, các gene không tồn ở riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với những gene khác, tạo ra sự tác động đến các cơ quan bên trong cơ thể. “Việc xóa một gene đơn không chỉ làm thay đổi phương pháp các gene khác hoạt động, mà còn có khả năng thay đổi hành vi tổng thể của tế bào và kiểu hình của sinh vật”, ông Adli cho biết. (Một kiểu hình là một đặc điểm quan sát được, chẳng hạn như màu thị lực nâu mà một người có được nhờ gene).
Hồi tháng 7 vừa qua, các nhà khoa học đã công bố một báo cáo trên tạp chí Nature Biotechnology rằng việc dùng công nghệ CRISPR/Cas9 có thể tạo ra các biến chứng khôn lường vì vô tình thay đổi chuỗi DNA.
“Chúng ta phải sử dụng biện pháp này rất thận trọng, vì nó liên quan tới nhiều vấn đề”, Tiến sĩ Avner Hershlag, Giám đốc nhóm bệnh viện Northwell Health Fertility tại Manhasset, New York cho biết. Việc tiếp cận và loại bo một gene có khả năng tạo nên các hậu quả không mong muốn tại các nơi khác trong hệ gene. Nói cách khác, protein Cas9 mà những nhà khoa học muốn cắt bỏ khỏi một vị trí có khả năng di chuyển tới một vị trí khác trong hệ gene, ông Hershlag nói với tờ Live Science.
Thế nhưng các nhà khoa học khá khó nhận biết những sự thay đổi ngầm này. Chúng sẽ không rõ ràng cho tới khi đứa bé được sinh ra và thậm chí có khả năng là có nhiều năm sau nó mới phát lộ.
“Những thay đổi thường triệu chứng muộn, và các thay đổi di truyền này có khả năng di truyền lại cho có nhiều thế hệ tương lai”, ông Hershlag nói.
Hơn thế nữa còn có một thể gọi là khả năng khảm (mosaicism). Thông thường, những tế bào trong cơ thể mang cùng một bộ gene giống hệt nhau, thế nhưng khả năng khảm lại là trường hợp mà trong đó một số tế bào, không phải tất cả, mang một sự thay đổi truyền tại chỉnh sửa gen, Hershlag nói. Đây là một yếu tố có thể gây ra bệnh lý tật, ông nói thêm.
Cả ông Adli và Hershlag cũng chỉ ra một thực tế là, khi nói đến việc ngăn ngừa HIV, có các kỹ thuật an toàn hơn và dễ dàng hơn để làm điều đó. Ví dụ, biện pháp điều trị PrEP (người bệnh uống thuốc hàng ngày) đã được chứng minh là hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm HIV trong những thử nghiệm. Và các kỹ thuật điều trị khác cũng đang được nghiên cứu và rất có triển vọng.
"Ai sẽ chịu trách nhiệm cho các đứa trẻ chỉnh sửa gene trong tương lai khi các đứa trẻ khác được chữa trị bằng một viên thuốc đơn giản và sống hạnh phúc, còn những người chỉnh sửa gen đang trải qua tất cả những hiệu ứng chưa được xác định?", ông Adli đặt vấn đề.
Tin tức khác:
Nệm cao cấp và những giấc ngủ ngon
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét