Từ khi HIV mọc lần đầu vào năm 1920, cho tới nay chúng ta vẫn chưa tìm được cách trị bệnh thành công đối với loại vi rút này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Hiện giờ, những nhà khoa học đã đa số thành tựu trong việc tạo ra những liệu pháp chữa trị tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác bệnh và giúp tuổi thọ người bệnh kéo dài hơn.
Đến giờ chúng ta vẫn chưa có một phương pháp điều trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Thế nhưng, thật sự đến giờ chúng ta vẫn chưa có một kỹ thuật chữa trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi cá thể người một khi chúng đã xâm nhập hiệu quả. Nguyên nhân lại như thế? Bí mật nào gây nên sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự chuyển biến như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của virus
ADN của HIV sẽ được dùng tại chính tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút.
HIV gây AIDS bằng cách chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu khá quan trọng của cá thể người là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện những tác nhân ngoại lai nguy hiểm, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần vì HIV khiến cho cơ thể mất đi thể tự bảo vệ với những loại vi khuẩn và vi rút khác. Sau cùng người bệnh sẽ chết do nhiễm những bệnh thời cơ mà vốn dĩ chẳng mấy hiểm nguy tại người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được sử dụng bởi phổ biến tế bào chủ để tổng hợp những thành phần của virus. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để những vi rút mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây truyền lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, thế nhưng không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được chữa trị thì trung bình có đến một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời gian trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho tới khi chết là từ 1-2 ngày.
Thế nhưng không chỉ đơn giản có vậy...
Trường hợp HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm phương pháp xuất hiện những tế bào có dấu hiệu bệnh lý và tiêu diệt chúng trước khi vi rút kịp phát tán.
Nhưng khá tiếc, điều này là không thể - hoặc chưa khả năng. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, nhưng không phát tác ngay. ADN của virus trong chúng - gọi là provirus - tồn tại tại trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay vi rút mới nào. Chính vì vậy, triệu chứng của các tế bào T bị bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus hiện tượng được điều trị gắn bó đúng có khả năng ngăn sự lây lan HIV sang các tế bào mới. Nhưng chúng không nguy cơ nhận thấy và ảnh hưởng đến những tế bào bệnh tiềm ẩn. Bệnh nhân khi được áp dụng các loại thuốc này có khả năng ngăn chặn quá trình xuất phát AIDS và có một đời sống bình thường. Nhưng, họ sẽ phải duy trì việc dùng thuốc, bởi thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Trường hợp việc điều trị bị gián đoạn thì vi rút HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và nhóm bệnh sẽ tiến triển trở lại như trước thời điểm được dùng thuốc.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có thể tồn ở trong thời gian rất dài, đó là bởi các tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân tạo nên bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có khả năng ghi nhớ thông tin mầm nhóm bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi cơ thể bị nhiễm lại tác nhân đó, các tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có khả năng tồn ở trong thời gian rất dài, đó là do các tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Những tế bào "nhớ" có khả năng tồn ở hàng chục năm trong thân thể, thế nhưng khổ nỗi những tế bào chứa provirus cũng thế. Bởi hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm bệnh cũ nào đó tấn công, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong thân thể.
Đến lúc vi rút thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một phương pháp hoàn hảo, đủ để nhóm bệnh phát tác nặng rồi.
Và các tia sáng phía cuối con đường
Cho tới nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã chữa trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - người bệnh HIV đầu tiên trong lịch sử được trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được chữa bệnh một bệnh lý khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng phương pháp hủy đi những tế bào miễn dịch của chủ yếu mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự xuất hiện trở lại của virus HIV.
Bệnh nhân Timothy Ray Brown.
Đây có thể được xem như một "tia sáng" trong công cuộc chữa bệnh HIV, tuy nhiên thực ra biện pháp chữa bệnh trên vẫn đầy may rủi và chưa khả năng áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực chữa bệnh tương tự sau đó ở các bệnh nhân khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không phát hiện thấy HIV dù qua thời gian dài vẫn không đồng nghĩa cơ thể đã hoàn toàn sạch nhóm bệnh, vì nguy cơ tồn ở ẩn của loại vi rút này.
Dẫu vậy, nếu của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng nhiều các liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét