Bí hiểm sự biến mất của các nền văn minh cổ đại

Bất chấp cố gắng của những nhà khảo cổ và sử gia, sự sụp đổ một số nền văn minh trong lịch sử loài người vẫn là ẩn số.

Thành Troy - hư hay thực

Câu chuyện về thành Troy được gắn liền mang 2 trường thi của Homer: Iliad và Odyssey trong thần thoại Hy Lạp. Khi mà tất cả các nền văn minh cổ đại để lại di tích vật chất cho hậu thế thì thành Troy được coi như 1 câu chuyện trong trí mường tưởng của người xưa bởi trên trái đất thời tiên tiến, người ta không thấy dấu vết của bức thành gắn liền với cuộc đấu tranh bất hủ và con ngựa gỗ huyền thoại.

Tàn tích của thành Troy

Thế nhưng theo các nghiên cứu cách đây không lâu của các nhà sử học, thành Troy là với thật. Họ khẳng định rằng bí quyết đây hơn 3.000 năm, thành Troy nằm trên 1 đỉnh đồi, gần bến cảng thông ra biển Aegae (hiện cảng này đã bị cát vùi lấp). Lúc những thương buôn Hy Lạp, Italy, người yêu Đào Nha dong thuyền trong khoảng biển Aegae tới Biển Đen, họ đều giới hạn chân ở Troy để tiếp tế lương thực và giải trí. Các vết tích khảo cổ học mới được phát hiện như: mảnh thuyền và cọc sắt nằm tản mát dưới những lớp đất bí quyết thành Troy (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) khoảng 4 km là bằng cớ cho thấy chiến thuyền Hy Lạp đã từng đậu ở đây trước lúc tấn công vào thành, giống như lời nói của Homer trong anh hùng ca Iliad.

Con ngựa gỗ thành Troy trong truyền thuyết.

Tại sao thành Troy biến mất? Đó là nghi vấn mà nhiều thế hệ các nhà khoa học mất công đi mua câu tư vấn.

Giáo sư vật lý Amos Nur tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết: “Chúng tôi tin rằng các thảm họa khi không, đặc trưng là địa chấn, đã đóng vai trò quan yếu trong sự mất tích bí hiểm của đa dạng nền văn minh”. Các nhà khoa học khác của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ lại tăng trưởng một fake thuyết hoàn toàn khác. Khi nghiên cứu vùng phía đông Địa Trung Hải ở cuối quá trình đồ đồng, họ cho rằng một trận địa chấn lớn có thể là thủ phạm chính đằng sau sự biến mất của phổ biến tỉnh thành như Troy, Mycenae và Knossos. Các đô thị này đã bị quét khỏi bản đồ toàn cầu trong khoảng năm 1.225 - 1.175 trước Công nguyên. Và luận điểm này đã được Hiệp hội Địa lý, Vật lý Mỹ ủng hộ.

Văn hóa Harappa - Các pháo đài bằng đất sét nung

1 nền văn minh cổ đại nằm trong nói chung các nền văn minh Sông Ấn là một nền văn minh thời Cổ đại vững mạnh vào khoảng thời kì trong khoảng năm hai.800 đến năm một.800 trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự phát triển cao của nền văn minh này về sự phát triển kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết... Nhưng nền văn hóa này đã biến mất mà cội nguồn cho tới hiện tại vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự còn đó.

Nhái thuyết phổ thông nhất là do người du mục Arian (tiếng Anh: Aryan) xuất hiện và đánh chiếm. Nhái thuyết thứ hai được phổ quát người chấp thuận là về các biến đổi khí hậu. Vào khoảng một.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông Ấn đổi thay, trở nên lạnh và khô hơn, sông Ghaggra-Hakra phát triển thành khô cạn khiến cho biến đổi kiến tạo mảng, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng sông Hằng dẫn tới sự suy vong của nền văn minh Harappa.

Những thuyết khác cho rằng sự suy vong của nền văn minh sông Ấn sở hữu can dự tới việc vương quốc người Sumer kết thúc và những quan hệ buôn bán sở hữu vương quốc này đã không còn nữa, hay xung đột quân sự và bệnh tật đã chấm dứt nền văn hóa này. Nguyên do quyết định cho sự suy vong vẫn chưa được giảng giải rõ ràng. Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, lúc coi xét lịch sử động đất, đã nhận thấy mang các trận địa chấn thảm khốc đổ xuống vùng ven biển sắp biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan. Theo nhái thuyết của họ, một hoặc rộng rãi chấn động lớn có thể đã khiến cho vỏ trái đất chuyển động, kéo theo việc chặn mẫu chảy của một con sông lớn trong vùng. Nền sản xuất nông nghiệp bị phá hủy, những trận lụt hiểm nguy xảy ra và rút cục vùi lấp những thị thành dưới bùn lầy.

Những tường thành của văn hóa Harappa. (Ảnh: Globalheritagefund)

Và nền văn minh Maya

Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được vun đắp bởi người Maya, 1 bộ tộc thổ dân châu Mỹ từ năm một.000 trước Công nguyên. Nền văn minh Maya đạt 1 trình độ cao không những về lĩnh vực vun đắp nhà nước mà còn lớn mạnh oắt con cả ngành kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian. Những di tích khảo cổ học đã chứng minh người Maya đã tăng trưởng khái niệm “số 0” vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng sắp 900 năm, xác định chuẩn xác độ dài của 1 năm, thời gian địa cầu quay hết 1 vòng quanh mặt trời, chuẩn xác hơn đa số lịch được châu Âu sử dụng vào thời đó. Không những thế, tôn giáo của người Maya cũng rất đặc thù vì có sự kết hợp giữa lễ nghi mang những chu kỳ của vũ trụ.

Hình minh họa bộ lịch Tzolk'in của người Maya. (Ảnh: yucatanadventure)

Cùng chung số phận với thành Troy và văn minh Harappa, 2 đô thị Quirigua(Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, vốn là trung tâm văn hóa của người Maya trong quá trình đỉnh cao, đột ngột biến mất vào cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên. Nhiều nhà sử học trên toàn cầu cho rằng sự biến mất này là hậu quả của những trận chiến liên miên, ban đầu là ngay trong bộ tộc của người Maya nhằm tranh giành quyền lực và sau đó là của người Maya chống lại sự xâm lược mang tên đế quốc Tây Ban Nha. Nhưng kết quả nghiên cứu của nhà địa - vật lý Robert Kovach lại cho chúng ta một căn nguyên hủy diệt khác: 1 trận động đất kinh hồn.

Nền văn minh Chan Chan

Theo những tài liệu nghiên cứu, nền văn minh Chan Chan khởi nguồn trong khoảng năm 850 trước Công nguyên và trải qua công đoạn cực cường thịnh trong các năm đầu thế kỷ 15.

Nền văn minh Chan Chan

Tuy nhiên, nền văn minh này đã bị lụi tàn khi đế chế Inca xâm lược. Hiện giờ nhân dòng vẫn trằm trồ trước những tàn dư của nền văn minh Chan Chan như các hình vẽ khổng lồ, kỳ dị trên cao nguyên Nazca.

Người ta đưa ra đông đảo giả thuyết xung quanh những hình vẽ. Rộng rãi người tin rằng các hình vẽ kỳ dị đấy là bí quyết để người xưa giao thông sở hữu sinh vật ngoài hành tinh.

Các cơn giận dữ của hành tinh vốn là nguyên nhân của đổ nát nhưng đến giờ, đây còn được xác định là nguồn cội dẫn đến sự mất tích bí hiểm của phổ thông nền văn minh trong lịch sử loài người.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nền văn minh thung lũng Indus là một trong các kỳ quan kiến trúc vĩ đại nhất do con người sáng tạo ra trong thế giới cổ đại (được biết đến có chừng độ ảnh hưởng như là nền văn minh Harappan). Đây là 1 trong các tỉnh thành to nhất trên đất liền.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nằm ở vị trí Pakistan hiện nay, nền văn minh thung lũng Indus tăng trưởng mạnh cách đây 4.500 năm và sau đó bị quên lãng cho tới lúc di tích được khai quật vào những năm 1920.

Có các khoa học tinh vi và hiện đại, nền văn minh này vượt bậc mang hệ thống vệ sinh môi trường thành phố cũng như chứng cớ về trình độ đáng sửng sốt trong kỹ thuật, toán học và thậm chí là nha khoa.

Vào khoảng năm 1500 trước Công nguyên, nền văn minh thung lũng Indus hầu như đã bị lãng quên, với thể là sau cuộc xâm lược của những bộ tộc Ấn-Âu hay sự sụp đổ trong nông nghiệp do biến đổi khí hậu.

Đế chế Khmer, Campuchia

Là 1 trong những đế quốc hùng mạnh nhất khu vực Đông Nam Á, nên nền văn minh Khmer tác động từ đất nước Campuchia hiện giờ cho tới Lào, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar và Malaysia. Bây giờ, nó được biết đến sở hữu tên gọi Angkor.

Ngoài những di tích khắc trên đá thì ko sở hữu bất kỳ chứng tích bằng văn bản nào tồn tại, thành ra hiểu biết của chúng ta về nền văn minh cổ đại này chỉ được chắp ghép trong khoảng các thăm dò khảo cổ học, phù điêu trên bức tường trong các ngôi đền và các tài liệu bên ngoài bao gồm cả tài liệu của Trung Quốc.

Đế chế Khmer, Campuchia

Người Khmer áp dụng cả Ấn Độ giáo lẫn Phật giáo vào vun đắp các ngôi đền, tòa tháp và những cấu trúc phức tạp khác như Angkor Wat chỉ để thờ thần Vishnu.

Các cuộc xâm chiếm của quân thù, tử vong do bệnh dịch hạch, những vấn đề về quản lý nguồn nước ảnh hưởng đến nông nghiệp và xung đột về quyền lực giữa các gia đình trong hoàng phái với thể là duyên do dẫn tới sự tàn lụi của đế chế này.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

"Anasazi" là tên tiên tiến của người dân Pueblo cổ đại, những người dân sống ở khu vực "Ngã tư" (Four Corners) của Đông Nam Hoa Kỳ tại các con phố giao nhau của những tiểu bang Utah, Arizona, New Mexico và Colorado.

Nền văn minh của họ xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 12 trước Công nguyên, và vẫn còn được biết đến có các cấu trúc bằng đá và gạch xây dựng dọc theo các vách đá bao gồm Cliff Palace trong Công viên đất nước Mesa Verde, những tàn tích của Nhà Trắng (White House Ruins) và Pueblo Bonito tại mép phía Bắc của Chaco Canyon. Kiến trúc này được trở nên chung cư phổ thông tầng mà thường chỉ sở hữu thể đi vào bằng dây thừng hoặc thang.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

Người Pueblo cổ đại không nhất quyết phải "biến mất", tuy nhiên, họ đã từ bỏ quê hương của mình vì những lý do mà đến giờ vẫn chưa với lời trả lời. Phổ biến chuyên gia cũng như các người Pueblo tiên tiến – những người coi người Pueblo cổ đại như cha ông của mình tin rằng nạn phá rừng và hạn hán đã gây ra xung đột nội bộ và chiến tranh đã làm cho người Pueblo rời bỏ quê hương.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Veracruz và Tabasco ở vùng đất tốt nhiệt đới phía nam miền trung Mexico đã từng là 1 nền văn minh phát triển tiền Columbia - nơi xây dựng nên các thủ phủ đồ sộ đáng ngạc nhiên, nơi diễn ra những cuộc đổ máu và sự hy sinh của con người, nơi phát minh ra định nghĩa về số không và về căn bản đặt nền móngcho mọi nền văn hóa Trung Mỹ.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Nền văn minh Olmec thậm chí mang thể là nền văn minh trước hết tại Tây bán cầu đã phát triển hệ thống chữ viết, và mang thể là đã phát minh ra cả la bàn và lịch Trung Mỹ. Mang niên đại khoảng 1.500 năm trước Công nguyên, nền văn minh Olmec đã ko được phát hiện bởi các sử gia cho tới giữa thế kỷ 19. Sự biến mất của nó được cho là do những thay đổi môi trường gây ra bởi các vụ phun trào núi lửa, địa chấn hoặc với thể là do sự suy yếu về nông nghiệp.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

1 đế chế với hoạt động thương mại cốt yếu sở hữu đế chế La Mã và Ấn Độ cổ là Đế chế Aksumite - còn được gọi là Vương quốc Aksum hoặc Axum - thống trị những nước ở Tây Bắc Châu Phi bao gồm cả nước Ethiopia từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Từng được cho là quê hương của nữ hoàng Sheba, đế quốc Aksumite mang thể là 1 nước bản địa lớn mạnh hùng mạnh của châu Phi bao gồm hầu hết Eritrea bây giờ, miền Bắc Ethiopia, Yemen, miền Nam A-rập Xê-út và miền bắc Sudan.

Đế chế đã sở hữu bảng chữ loại riêng của mình và vun đắp nên các bia tưởng niệm khổng lồ. Đây là đế chế đầu tiên chuyển đổi sang công giáo. Sự biến mất của đế chế này được cho là do bị cô lập về kinh tế lúc mở rộng sang Hồi giáo, do bị xâm lăng, hoặc biến đổi khí hậu làm thay đổi mô phỏng loại lũ của sông Nile.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Được đặt theo tên của vua Minos huyền thoại, nền văn minh Minoan của đảo Crete được tái phát hiện vào đầu thế kỷ 20, và diễn ra từ ấy đã phát hiện thêm ra các mảnh ghép hấp dẫn của một nền văn minh cổ đại bắt đầu phát triển mạnh từ hơn 7.000 năm trước đây. Đỉnh cao của nó vào khoảng năm 1600 trước Công nguyên.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Là một trong các trọng điểm thương nghiệp xuất hiện vào khoảng năm 2700 trước Công nguyên, và được cho là nền văn minh tiên tiến với các cung điện tráng lệ được vun đắp lại rộng rãi lần sau hàng loạt thiên tai (có thể là động đất và núi lửa Thera phun trào).

Một trong các cung điện ấy là cung điện Knossos, "mê cung" gắn liền sở hữu truyền thuyết về vua Minos, và ngày nay là 1 địa điểm khảo cổ to lôi kéo khách du hý. Nhưng vào khoảng năm 1450 trước Công nguyên, 1 thảm họa đã khiến cho nền văn minh Minoans không thể bình phục và sụp đổ.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các khu định cư lớn nhất ở Châu Âu giai đoạn đồ đá mới được vun đắp bởi các người Cucuteni Trypillian của Ukraine, Romania và Moldova hiện nay. Nền văn minh bí mật này phát triển mạnh vào giữa năm 5500 trước Công nguyên và năm 2750 trước Công nguyên sở hữu đặc thù là khiến cho gốm và lề thói kỳ lạ cứ sau 60 đến 80 năm lại đốt làng của mình.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Những ngôi làng sau đấy được vun đắp lại trên đống tro tàn của ngôi làng cũ. Khoảng 3.000 địa điểm khảo cổ về Cucuteni - Trypillian đã được xác định. Giống như rộng rãi nền văn minh khác, nền văn minh Cucuteni - Trypillian sở hữu thể đã bị xóa sổ bởi biến đổi khí hậu, nhưng sở hữu giả thuyết khác cho rằng họ dần dần hòa lẫn có các lực lượng dân tộc khác cho tới lúc nền văn hóa riêng của họ biến mất.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Nền văn minh Nabatean cổ đại ngụ tại miền Nam Jordan, Canaan và phía Bắc Arabia từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, khi mà những người du mục Nabatean đề cập tiếng Aramaic bắt đầu thiên di khỏi Ả Rập.

Những di tích về họ được khắc vào các tảng sa thạch trên các ngọn núi của Jordan, và được nhớ tới có công nghệ thủy lợi. Việc điều hành hệ thống phức tạp các đập nước, kênh rạch và hồ đựng đã giúp họ mở mang và lớn mạnh mạnh trong một khu vực sa mạc khô cằn.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Họ đã bị xâm lược bởi các người La Mã vào năm 65 trước Công nguyên và mất quyền làm cho chủ quốc gia vào năm 106 sau Công nguyên. Sau đấy, đổi tên thành vương quốc Arabia Petrea.

Vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, người Nabateans đã rời bỏ Petra mà đến giờ vẫn chưa sắm được lý do chính xác khiến họ ra đi. Người ta tin rằng, sau rộng rãi thế kỷ bị người nước ngoài cầm quyền, nền văn minh Nabatean đã bị tàn lụi do các đội ngũ nông dân người Hy Lạp rút cuộc đã chuyển đổi sang đạo gia tô trước lúc đất đai của họ bị thu giữ hoàn toàn bởi những kẻ xâm lăng người Ả Rập.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Rất ít người Mỹ trông thấy rằng có tàn tích của 1 nền văn minh cổ đại biến mất ngay tại Mỹ - ở Illinois, ngay bên kia sông Mississippi, từ St Louis, Missouri.

Ngọn núi Cahokia là toàn bộ các gì còn lại của một nền văn minh bản địa của người Mississippi. Các cư dân của Cahokia không lưu giữ lại văn bản mà bảo quản di sản toàn cầu này bằng các mô đất nhân tạo phủ đầy cỏ cũng như bằng đồ gốm và các đồ chế tạo khác.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Cahokia đã từng là trọng điểm thành phố to nhất phía Bắc Trung Mỹ trong số những thành thị to của Mexico và có thể đã từng là nơi ngụ cư của khoảng 40.000 người vào năm 1250. Cahokia đã bị xóa sổ khoảng 100 năm trước lúc người châu Âu tới Bắc Mỹ, với thể do các nguyên tố môi trường hoặc do những cuộc xâm lược của những dân tộc khác.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Không giống như người Minoan, người Mycenae ko lớn mạnh mạnh về thương nghiệp. Đỉnh cao của nền văn minh này là vào khoảng thời kì nền văn minh Minoan biến mất.

Nền văn minh Mycenaean đã từng phải chịu cất sự thống trị trong 5 thế kỷ trước khi biến mất vào khoảng năm 1100 trước Công nguyên.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Theo huyền thoại Hy Lạp, Mycenae đã đánh bại thành Troy thần thoại. Các đồ tạo tác của đế chế này đã được sắm thấy ở vùng đất Ireland xa xôi.

Trong thực tiễn, nền văn minh với sự hùng mạnh về cả văn hóa lẫn kinh tế này đã bỏ lại đằng sau sự no ấm về kiến trúc, nghệ thuật và đồ chế tạo. Điều gì đã xảy ra sở hữu để chế Mycenae? Mang thể là do thiên tai, nhưng hồ hết những chuyên gia tin rằng đấy mang thể là do những kẻ xâm lược nước ngoài hay là do xung đột nội bộ đã dẫn tới sự biến mất của đế chế.

Nền văn minh Moche, Peru

Nền văn minh Moche đã vững mạnh 1 xã hội nông nghiệp tuyệt vời mang những cung điện, kim tự tháp và những kênh mương tưới tiêu phức tạp trên bờ biển phía Bắc của Peru vào khoảng trong khoảng năm 100 tới năm 800.

Mặc dầu họ không có tài liệu lưu giữ bằng văn bản nhưng đã để lại một đôi mai mối về lịch sử của họ. Đó là những món đồ gốm hết sức chi tiết, tinh xảo và các Dự án kiến trúc hoành tráng.

Nền văn minh Moche, Peru

Vào năm 2006, một căn phòng của người Moche đã được phát hiện và chừng như căn phòng này đã được sử dụng để lưu giữ hài cốt của con người.

mang đông đảo giả thuyết được đưa ra xoay quành lý do tại sao nền văn minh Moche lại biến mất, nhưng lời giải thích nhiều nhất là do tác động của El Nino, một mô hình thời tiết khắc nghiệt sở hữu đặc điểm xen kẽ thời gian lũ lụt và hạn hán khắc nghiệt.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Rất ít người biết về người Clovis, một tộc người Ấn Độ thời tiền sử được cho là các cư dân trước hết của Bắc Mỹ.

Những đồ chế tạo, xương và lưỡi dao bằng đá là các mối manh độc nhất vô nhị cho rằng nền văn minh này đã từng còn đó.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Trong 30 năm qua, các tàn dư về hoạt động của con người cổ đại đã được phát hiện, nhưng lý do họ biến mất vẫn còn trong bí mật. 1 Số phán đoán cho rằng người Clovis đã săn bắn quá rộng rãi khiến cho ảnh hưởng tới nguồn phân phối thực phẩm của họ, hoặc do sự đổi thay khí hậu, bệnh tật và thú dữ đã lấy đi nguồn thực phẩm của họ.

Những người khác tin rằng người Clovis ko hoàn toàn biến mất, mà chỉ đơn thuần phân tán vào các bộ lạc người Mỹ bản địa.